Stel je voor: een onzichtbaar gas sluipt door je huis, onopgemerkt en dodelijk. Dit is koolstofmonoxide (CO), een stille bedreiging die jaarlijks tientallen levens eist. CO (koolstofmonoxide) is een gas dat je namelijk niet kan ruiken, niet proeven en niet zien. Leer meer over de verborgen gevaren van CO en ontdek hoe je jezelf en je dierbaren kunt beschermen tegen deze onzichtbare vijand.
Ons bloed neemt CO veel gemakkelijker op dan zuurstof. Dat maakt het enorm gevaarlijk want heel vaak voel of merk je pas dat het er is als het al te laat is.
Als bij verbranding niet genoeg zuurstof aanwezig is, dan wordt er CO gevormd. Dit is bij elke verbranding zo, dus bij alle soorten brandstoffen: gas, kolen, mazout, hout, petroleum,…. Daarom moet een verbrandingstoestel met vlam altijd voldoende zuurstof krijgen om goed en veilig te werken.
Jaarlijks zijn er zo’n 10 tot 50 dodelijke slachtoffers te betreuren, terwijl er tot 1000 mensen wel een vergiftiging krijgen, maar nog tijdig behandeld kunnen worden.
Van al deze slachtoffers is de meerderheid jonger dan 50 jaar, namelijk zo’n 60%! Dit wil zeggen dat het dus niet typisch voor oudere mensen is, hoewel natuurlijk ook oudere mensen slachtoffer worden én dus ook moeten voorzichtig zijn (cijfer Antigifcentrum, 2021).
CO kan dus ontstaan als:
- er niet genoeg frisse lucht (zuurstof) bij de vlam kan voor een goede verbranding,
- en/of de verbrandingsgassen niet goed weg kunnen,
- en/of de toestellen niet in orde zijn of verkeerd staan afgesteld,
- en/of de toestellen verkeerd gebruikt worden.
Je kan een CO-vergiftiging herkennen aan volgende gezondheidsklachten:
- hoofdpijn, misselijkheid, vermoeidheid, duizeligheid
- braken
- flauwvallen
- coma
- sterven
Deze symptomen volgen elkaar niet altijd gewoon in een rijtje op. Het kan enorm snel gaan. Als er veel CO in de lucht zit, kan je binnen de minuut sterven.
Er zijn een aantal alarmsignalen die een belletje kunnen doen rinkelen:
- Komen de klachten voor bij verschillende personen tegelijk of bij huisdieren?
- Komen de klachten voor als je een bad of douche neemt of tijdens de afwas?
- Verminderen de klachten in frisse lucht of wanneer je buiten gaat?
- Merk je roetafzetting op muren rond gasgeisers?
- Merk je een abnormale hoge vochtigheid en condensatie op in jouw huis?
Wat kan jij doen wanneer je een CO-slachtoffer vindt?
- Zorg boven alles voor je eigen veiligheid!
- Zet alle ramen en deuren open zodat het eventueel aanwezige CO kan ontsnappen en verse lucht binnen kan.
- Bel de hulpdiensten op 112 en vermeld dat het vermoedelijk om een CO-vergiftiging gaat. Vertel er ook zeker bij of het slachtoffer al dan niet bewusteloos is.
- Zet het toestel dat de CO vormt uit en breng het slachtoffer naar een andere kamer, waar alle ramen en deuren open staan om zoveel mogelijk verse lucht te geven aan het slachtoffer.
- Begin reanimatie indien het slachtoffer niet meer ademt of...
- Leg het slachtoffer in zijdelingse veiligheidshouding om te vermijden dat hij of zij stikt in eigen braaksel.
Hoe kan jij CO-vergiftiging voorkomen?
Een verwarmingstoestel met vlam moet altijd genoeg zuurstof krijgen. Bij sommige toestellen moet je daarom voor extra frisse lucht in de kamer zorgen!
Een aantal (vooral oudere) toestellen, zoals sommige gasgeisers, houtkachels, open haarden,… hebben zuurstof nodig uit de kamer om goed te branden. Andere toestellen met een vlam halen die zuurstof rechtstreeks uit de buitenlucht en hebben zolang ze correct geïnstalleerd zijn en in goede staat zijn, geen contact met de lucht in je woning.
Daarom moet je goed weten welke toestellen je hebt en wat je moet doen voor een veilige en gezonde werking ervan. Bij sommige toestellen is het heel belangrijk altijd te zorgen dat er frisse lucht binnen kan wanneer de kachel brandt, door bijvoorbeeld de kamerdeur op een kier te laten staan of een ventilatieroostertje open te zetten.
Een gasgeiser of kachel moet dus zijn verbrandingsgassen goed kunnen afvoeren. Daarom is de aansluiting van je kachel op de schoorsteen heel belangrijk: bij een goede afvoerbuis die correct is aangesloten loopt de buis omhoog: warme gassen willen altijd omhoog dus afvoergassen kunnen dan goed weg.
De aansluiting van je toestel op de schouw moet dus goed zijn, maar ook je schoorsteen zelf moet goed ‘trekken’ én de schoorsteen zelf moet in goede staat zijn: volledig proper en bijvoorbeeld geen scheuren of barstjes in je schouw. Scheuren in de schoorsteen kunnen ook CO-problemen geven als ze hoger in de woning zitten, bijvoorbeeld een schouw die door een slaapkamer passeert. Let op bruine plekken of blaasjes op het behangpapier.
Elektrische toestellen en de radiatoren van een centrale verwarming kunnen géén CO veroorzaken!
Wist je dat je meer kans hebt op CO-vergiftiging bij slechte weersomstandigheden doordat de schoorsteen minder ‘trekt’? Als er geen wind is, dan zullen de verbrandingsgassen zoals CO ook niet meer uit de schouw ‘getrokken’ worden, en er zelfs eerder in blijven hangen en terugslaan in je woning. Dit is heel gevaarlijk.